Bernard bekijkt ‘t: “Warme overdracht en koude rillingen

In ‘Bernard bekijkt ‘t’ schrijft Bernard Wubbels elke maand met een knipoog over iets dat hij tegenkomt in zijn werk als communicatieadviseur. Met zijn commentaar op zaken waar hij zich over verbaast, biedt hij een verrassend en vaak vermakelijk inkijkje in de wereld van infra, civiel, groen, bouw en techniek.

Elke beroepsgroep heeft zo zijn eigen taalgebruik, zijn eigen jargon. Artsen, leraren, zorgspecialisten, bouwvakkers, ICT’ers, ambtenaren: ze spreken in zekere zin allemaal een verschillende taal. Toen ik na vijftien jaar werken als tekstschrijver/redacteur in den Haag twee jaar geleden aan de slag ging als EMVI-tekstschrijver bij Syntera in Winschoten, heb ik dan ook flink moeten wennen aan het verschil in taalgebruik. Ik spreek hier bewust over het gebruik van de taal en niet over de taal op zich, want dat is natuurlijk gewoon Nederlands. Doorspekt met veel Engelse termen, dat wel, maar in principe is het ABN nog steeds de standaardtaal waarmee we hier met elkaar communiceren.

In politiek den Haag geldt dat je nooit te specifiek moet zijn en altijd een slag om de arm moet houden, dat je je woorden zo moet kiezen dat er verschillende uitleg mogelijk is en dat je vooral geen concrete toezeggingen moet doen. Tenminste, als je coalitiepartij bent. Een oppositiepartij heeft het makkelijker, die kan gewoon van alles roepen en beloven want ze hoeven zich toch niet te verantwoorden richting kiezer, ze zitten immers niet in de regeringscoalitie. Tot je opeens de grootste wordt en zelf een coalitie moet vormen en blijkt dat je al die beloftes niet waar kunt maken…

Een groter contrast met de wereld waarin ik nu werk lijkt haast niet mogelijk. Als EMVI-tekstschrijver werk ik nu namelijk met aannemers binnen de disciplines infra, civiel, groen, bouw en techniek. Voor lezers die niet bekend zijn met deze wereld: EMVI staat voor Economisch Meest Voordelige Inschrijving. Aannemers concurreren met elkaar om een opdracht binnen te slepen via een EMVI-plan. In principe krijgt de aannemer met het best beoordeelde plan, in combinatie met een scherpe prijs, de aanbesteding toegewezen. Je moet je als tekstschrijver in een EMVI-plan de kwaliteiten en de aanpak van een aannemer zo specifiek mogelijk beschrijven: SMART dus. Dat staat voor Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en Tijdgebonden. Wat je belooft moet je dus aantoonbaar waar kunnen maken. Kom daar maar eens om in de politiek!

Er zijn bedrijven, met name de grotere, die zelf tekstschrijvers in dienst hebben, maar het is ook heel gebruikelijk om een tekstschrijver in te huren die voor jou het EMVI-plan gaat schrijven. En dan komen aannemers heel vaak bij Syntera terecht. Wij schrijven voor zowel heel grote bedrijven als voor kleine aannemers met maar een paar man personeel in dienst. Onze inzet is echter altijd hetzelfde: het winnende plan schrijven! De informatie die we daarvoor nodig hebben, halen we op bij onze opdrachtgevers. We gaan met hen om de tafel om alle eisen uit de leidraad af te vinken, maar ook om te weten te komen waar de kracht en de kwaliteit van dit bedrijf in schuilt. En dan het liefst in eigen woorden van de aannemer, want dat levert vaak de mooiste en meest krachtige omschrijvingen op. Het is niet zo moeilijk om een prachtig plan te schrijven met mooie volzinnen en duur klinkende uitdrukkingen, maar als een aannemer dat soort woorden zelf nooit zou gebruiken slaat het helemaal nergens op. Je kunt dus beter een concrete aanpak van een probleem uitschrijven, dan aankomen met zinnen als: ‘Voor een integraal en specifiek eindresultaat met een afgebakend raakvlakkenbeheer gaan wij risico gestuurd aan de slag. Dit proces is volledig geoptimaliseerd, om de integraliteit van het prestatiecontract te borgen, zodat gegarandeerd het generieke, operationele traject volledig wordt geïmplementeerd!’

OK, dit klinkt natuurlijk wel heel overdreven, maar de afzonderlijke termen uit deze laatste twee zinnen zijn inmiddels wel gemeengoed geworden in EMVI-plannen. Nu zijn dit nog termen en afkortingen die in zekere zin functioneel zijn binnen deze wereld. Maar er zijn ook termen die buiten deze context een andere betekenis hebben. Dat zorgt bij mij nog steeds voor verwarring als zo’n term opduikt, maar tegelijkertijd vind ik het ook vaak wel grappig. Neem de term kunstwerken. Voor de doorsnee Nederlander is een kunstwerk iets dat je aan de muur hangt, meestal een schilderij of beeldhouwwerk. Maar ook een goed gelukte taart of mooi opgemaakt gerecht op een bord wordt wel aangeduid als kunstwerk. In de bouwwereld is een kunstwerk echter de aanduiding voor onderdelen van infrastructuur, zoals bruggen, viaducten en tunnels. Dit zijn niet bepaald kunstwerken die je thuis eenvoudig zelf aan de muur hangt dus, daar komt wel wat meer bij kijken. Mocht je dat überhaupt willen, uiteraard. Terwijl het qua ontwerp vaak wel degelijk ook ‘kunst’werken zijn.

Ook aan het woord ‘tender’ moest ik wennen. ‘Tender’ is het Engelse woord voor het Nederlandse begrip ‘aanbesteding’. Maar als de muzikant die ik ook ben, is mijn eerste en nog altijd sterkste associatie bij dit woord Elvis Presley met zijn ‘Love me tender’. Zodra ik dit woord lees hoor ik dan ook dit liedje in mijn hoofd. En wat te denken van ‘warme overdracht’? Persoonlijk krijg ik daar koude rillingen van. Hier wordt kennisoverdracht van persoon tot persoon mee bedoeld, dus niet via een document of digitaal. Deze uitdrukking kende ik niet, maar komt blijkbaar veel voor in de zorg- en de onderwijswereld. En inmiddels dus ook in de bouwwereld, want ik lees het regelmatig terug in EMVI-plannen van anderen. Ik blijf het een rare uitdrukking vinden, ik heb ook hier een heel andere associatie bij. Als ik mijn hond uitlaat en hij poept ergens op straat, dan raap ik dat op met een plastic zakje om het later weg te kunnen gooien in een bak. Als er vervolgens iemand op mij afkomt die vraagt wat ik daar in mijn hand heb en ik overhandig hem dat zakje, kijk, dan is dat voor mij een warme overdracht. En ook hierbij geldt weer: dit blijft voorlopig mijn eerste associatie bij deze uitdrukking. (En waarschijnlijk bij jou als lezer nu ook…).

Dit doet me opeens denken aan een leuk spel met een woordenboek. Eén persoon plukt een niet al te bekend woord uit een woordenboek. Hij noteert het woord en de betekenis, en verzint er twee andere betekenissen bij, die weliswaar verzonnen zijn, maar wel aannemelijk klinken. De rest van de aanwezigen moet dan raden welke betekenis de juiste is. Veel termen uit de bouw lenen zich daar uitstekend voor. Ik hou erg van dit soort spelletjes met taal. Misschien een idee om mee te nemen als kennismakingsspel bij een Project Startup (PSU)? De kunst is daarbij dan wel om juist woorden te kiezen die niet bekend zijn binnen de bouwwereld, maar wel een dergelijke betekenis zouden kunnen krijgen. Succesvolle PSU verzekerd!

Deel dit artikel: